Według statystyk bruksizm dotyczy dzieci i dorosłych. Z reguły występuje w przedziale między 16. a 45. rokiem życia. Nie wiesz, czym jest? A może Twój partner/ka nocą zgrzyta zębami, choć twierdzi, że nic takiego nie ma miejsca? To właśnie bruksizm.
Bruksizm to nieświadoma praca mięśni żucia polegająca na zaciskaniu i zgrzytaniu zębami. W zależności od tego, czy do ruchów żuchwy dochodzi w dzień czy nocą, wyróżniamy bruksizm nocny oraz bruksizm dzienny.
Czym jest bruksizm i jak go rozpoznać?
Bruksizm to schorzenie przejawiające się przewlekłą, nadmierną aktywnością mięśni żwaczy, która w krótkim czasie może doprowadzić do wielu przykrych dolegliwości. To nieświadome, nawykowe zaciskanie zębów i zgrzytanie nimi. Podczas ataku bruksizmu zaciskamy szczęki nawet 10 razy silniej niż w momencie, gdy gryziemy coś twardego.
Problem bardzo często pojawia się w nocy. Należy do grupy tak zwanych zaburzeń ruchowych związanych ze snem. Jest to głównie bezwiedne zgrzytanie zębami. Osoby cierpiące na tę odmianę bruksizmu są bardziej narażone na inne problemy, takie jak bezdech senny, zwiększona częstość akcji serca czy ogólne wzmożone napięcie mięśni.
Natomiast bruksizm dzienny objawia się silnym, często nieświadomym zaciskaniem zębów i jest zwykle spowodowany stresem i nadmiernym obciążeniem emocjonalnym.
Nadmierne zaciskanie zębów to początek problemu, który w konsekwencji często prowadzi do ścierania i pękania zębów, które po pewnym czasie mogą zacząć się ruszać. Dodatkowo cierpią dziąsła, które bywają przygryzane i uszkadzane. W wyniku tego może dojść do nadwrażliwości zębów i zaniku przyzębia.
Problem dotyczy również układu kostnego – pojawiają się trzaski i przeskakiwanie żuchwy, jej ograniczona ruchomość i ból żuchwy, ale też głowy czy szyi. Oprócz tego bruksizm często prowadzi do zmian zapalnych w stawach skroniowo-żuchwowych, a ich efektem są zwyrodnienia i uszkodzenia.
Schorzenie to wpływa negatywnie na cały organizm, a nieleczone prowadzi do groźnych powikłań. Napięcie mięśniowe po pewnym czasie przenosi się z mięśni twarzy na kręgosłup, a dolegliwości obejmują kolejne obszary.
Przyczyny bruksizmu
Jest to schorzenie wieloczynnikowe. Dodatkowo problem ten nie jest jeszcze do końca zbadany. Wśród przyczyn nadmiernego zgrzytania zębami oraz ścierania zębów wymienia się między innymi:
- nadmierny stres towarzyszący życiu codziennemu,
- choroby psychiczne i emocjonalne, takie jak schizofrenia, depresja i stany lękowe czy ADHD,
- zażywanie niektórych leków, między innymi selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny, leków psychotropowych,
- niedobory niektórych witamin czy magnezu,
- nadmierny przerost migdałków,
- alergie,
- zaburzenia hormonalne, np. nadczynność tarczycy,
- problemy ze zgryzem.
Metody leczenia bruksizmu
Trzeba wiedzieć, że problem nadmiernego zaciskania zębów jest często jedynie przejściowy, pojawia się na przykład w okresie wzmożonego stresu. Wtedy leczenie może nie być konieczne. Dzięki zredukowaniu napięcia emocjonalnego możemy doprowadzić do samoistnego ustąpienia objawów.
Jeśli jednak bruksizm znacząco wpływa na pogorszenie jakość życia, konieczne jest leczenie, a właściwie dążenie do zmniejszenia dolegliwości – całkowite wyleczenie tego schorzenia może okazać się trudne, a nawet niemożliwe.
Mogą pomóc techniki relaksacyjne i ograniczenie stresu
Jeśli więc pojawienie się choroby było związane ze zwiększonym obciążeniem emocjonalnym lub pod jego wpływem występuje zaostrzenie dolegliwości, ważna jest nauka prawidłowego radzenia sobie z napięciem i stresem.
Podczas lekko nasilonego stresu pomocne będą medytacja oraz techniki relaksacyjne. Jeśli jednak stres i napięcie nerwowe są przewlekłe i widocznie obniżają standard życia, warto skorzystać z porady psychologa czy psychoterapeuty.
Bruksizm – leczenie stomatologiczne
Leczenie stomatologiczne bruksizmu opiera się na stosowaniu specjalnej szyny relaksacyjnej – nakładki na jeden z łuków zębowych, chroniącej przed nadmiernym naciskiem i łagodzącej ból.
Jeśli lekarz stomatolog stwierdzi obecność istotnych uszkodzeń, konieczne będzie leczenie czy też ewentualna korekta wad zgryzu.
Twarde szyny relaksacyjne wykonywane są w gabinecie stomatologicznym lub ortodontycznym przez specjalistę. Najpierw pobierany jest odcisk zębów, a następnie na jego podstawie tworzone są dobrane idealnie do kształtu szczęki szyny, które należy nosić w zaleconych przez lekarza porach. Szczególnie polecane przez stomatologów są szyny akrylowe – bardzo wytrzymałe i utrzymujące swój kształt.
Istnieją również szyny relaksacyjne miękkie. Możemy kupić je w aptekach czy sklepach ze sprzętem stomatologiczno-dentystycznym. Są to gotowe nakładki które po zanurzeniu w wodzie należy umieścić w jamie ustnej, a następnie zacisnąć zęby. Szyna zmienia kształt, po krótkim czasie sztywnieje i jest gotowa do użytku.
Jednak zdaniem stomatologów miękkie szyny relaksacyjne są złym wyborem i często powodują więcej szkód niż pożytku. Materiał jest zbyt słaby, nie chroni więc zębów przed ścieraniem, często ulega uszkodzeniu.
Inną metodą leczenia bruksizmu jest terapia manualna i fizjoterapia stomatologiczna. Dążą one do rozluźnienia mięśni szczęki i żuchwy poprzez zastosowanie odpowiednich ćwiczeń.
Pomocny może się okazać biofeedback
Nowym rozwiązaniem jest biofeedback, czyli metoda wykorzystująca urządzenia monitorujące pracę mięśni, dzięki czemu możliwe jest wprowadzenie odpowiednich ćwiczeń, by wypracować świadomą kontrolę nad aktywnością mięśni żucia.
Biofeedback to metoda umożliwiająca dostarczanie informacji do organizmu w chwili, gdy zmienia się jego stan fizjologiczny. Dzięki temu możliwe jest wykształcenie zdolności do modyfikowania aktywności organizmu – uruchomienie procesów korygujących niepożądane zachowania organizmu.
Zastrzyki z toksyny botulinowej
W przypadku osób z ciężkim i utrwalonym bruksizmem, które nie reagują na inne metody leczenia, wykorzystywane są środki zwiotczające, częściowo paraliżujące mięśnie, jak na przykład zastrzyki z toksyny botulinowej.
Zabieg taki wykonywany jest w gabinetach medycyny estetycznej oraz w gabinetach stomatologicznych. Jest krótki i bezbolesny – wstrzyknięcie botoksu w żwacze to dosłownie 3 ukłucia igłą na każdą ze stron.
Preparat zaczyna działać stopniowo, od trzeciego dnia po zabiegu. Nie odczujemy więc drastycznej zmiany od razu po wyjściu z gabinetu. Efekt pojawi się dopiero po kilku dniach.
Oczywiście jeśli jest to możliwe, należy skupić się również na zwalczaniu zaburzeń powodujących występowanie choroby, takich jak bezdech senny czy choroba refluksowa przełyku. Dążymy wtedy do zlikwidowania lub chociażby zniwelowania przyczyny, a nie skutku zaburzeń.
Stomatolodzy zalecają również profilaktykę, by nie dopuścić do rozwinięcia się problemu. Istotna jest tu redukcja stresu – regularny odpoczynek, ćwiczenia fizyczne, również unikanie substancji stymulujących – szczególnie przed snem.
Należy więc zrezygnować z kawy, mocnej herbaty czy alkoholu, szczególnie w porach wieczornych. Powinniśmy dbać o odpowiednią higienę snu, zrezygnować z palenia oraz zgłaszać się regularnie na kontrole stomatologiczne.
Koszty leczenia bruksizmu
Udając się do gabinetu medycyny estetycznej czy gabinetu stomatologicznego w celu wykonania zastrzyków toksyną botulinową, musimy liczyć się z ceną od 800 zł do 1700 zł za zabieg.
Cena twardej szyny relaksacyjnej wykonanej przez stomatologa wynosi od 650 do 850 zł. Szyny miękkie to wydatek 60-350 zł, chociaż znajdziemy również oferty za kilkanaście złotych. Te rozwiązania nie są jednak polecane przez lekarzy.
